امروزه با توجه به پیشرفت صنعتی کشور در زمینه تاسیسات و لوله کشی، دانستن تفاوت بین لوله فولادی و تیوب بسیار دارای اهمیت است. یکی از محصولاتی که به طور گسترده در صنعت تاسیسات مورد استفاده است و در واقع جزء اصلی اکثر صنایع است، لوله ها و تیوب ها هستند. انواع مختلف لوله های فولادی و تیوب در بازار موجود بوده و تقاضای بالایی در بازار دارند و یکی از پراستفاده ترین محصولات هستند. برای استفاده درست و مناسب از انواع لوله و تیوب در تاسیسات و صنایع متفاوت ابتدا لازم است تا با تفاوت لوله فولادی و تیوب آشنا شویم. حقیقت این است که مهمترین تفاوت این دو محصول در شکل ظاهری آن ها است.
در ابتدا به معرفی لوله و سپس تیوب می پردازیم و در بخش های بعدی با ویژگی های لوله فولادی و تیوب آشنا شده و در نهایت به تفاوت لوله فولادی و تیوب که بسیار مهم است، اشاره می کنیم. همان طور که می دانید لوله (Pipe) ظرفی تو خالی با مقطع دایروی است که دارای قطر بیرونی، ضخامت و طول مشخصی است و برای جابجایی سیالات استفاده می شود. ویژگی ها و مشخصات لوله با تیوب (Tube) تفاوت هایی دارد که در این مقاله به آن ها اشاره می کنیم.
برای آشنایی اولیه از تفاوت لوله های فولادی و تیوب، لازم به ذکر است که هر دو لغت Pipe و Tube به معنی لوله است ولی لوله (Pipe) بیشتر برای انتقال سیال از یک نقطه به نقطه دیگر به فاصله نسبتاً زیاد و تیوب (Tube) بیشتر برای گردش سیال در داخل یک سیستم یا ماشین محدود، به منظور انتقال انرژی و سیستم های ابزار دقیق استفاده می شود.
لوله فولادی و مشخصات آن
همان طور که پیشتر اشاره شد، لوله ظرفی است توخالی که دارای مقطع دایروی شکل هست و برای جابجایی و انتقال سیالات مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول با جنس های مختلف همچون انواع فولادی، فایبرگلاس ، بتنی و … موجود است. لوله فولادی از جمله لوله های پر کاربرد در صنایع هستند و در یک تقسیم بندی کلی در دو دسته لوله درز دار و بدون درز (مانیسمان) قرار می گیرند.
لوله فولادی درز دار (Welded Pipe)
این لوله ها در واقع نوعی از لوله ها هستند که با جوش دادن لبه های ورق های مستطیل شکل، خم کردن و شکل دهی به آن ها ساخته می شوند. همچنین اتصال دو لبه لوله به دو روش مقاومت الکتریکی (ERW) و ذوبی الکتریکی (EFW) انجام می شود. به طور کلی، لوله فولادی درزدار توسط ورق فولادی تولید می شوند.
همچنین، لوله های درزدار از نظر نوع درز به دو دسته تقسیم می شوند:
- لوله های درز مستقیم (Straight Seam Pipe)
- لوله های درز مارپیچی (Spiral Seam Pipe)
لوله فولادی بدون درز (Seamless Pipe)
این لوله ها با استفاده از شمش های با مقطع توپر و دایره ای و با نیروی حرارت و کشش توسط غلطک تولید می شوند. لوله های بدون درز معمولا تا قطر 16 اینج ساخته می شوند.
تیوب و مشخصات آن
تیوب ها دارای مقاطع دایره، مربع و مستطیل شکل هستند و برای انتقال حرارت و فشارها و دماهای بالا مورد استفاده قرار می گیرند. از موارد کاربرد آن ها می توان به کوره های نفتی و مبدل های حرارتی اشاره کرد. این محصولات معمولا تا اندازه 12 اینچ تولید شده و بدون درز هستند، در حالی که لوله ها در دو نوع درزدار و بدون درز ساخته می شوند. این یکی از موارد مختلف تفاوت لوله فولادی و تیوب است. علاوه بر تیوب ها نیز مانند لوله ها در جنس های مختلف فولادی، استیل و مسی موجود است.
از مشخصات مهم در تیوب ها ضخامت در این محصول است. ضخامت در سرتاسر تیوب ها یکسان بوده در صورتیکه ضخامت در لوله های فولادی متغیر است. در تیوب ها، همواره قطر اسمی و قطر خارجی با یکدیگر برابر هستند. همچنین قطر خارجی آن ها مانند لوله ها ثابت است. همچنین کلاسه ضخامت آن ها نیز با BWG مشخص می گردد.
تفاوت لوله فولادی و تیوب
تفاوت لوله فولادی و تیوب از مسائل مهم در مهندسی بوده و لازم به دقت و توجه است. به طور کلی لوله ها تنها به شکل مقطع دایره ای شکل وجود دارند در حالی که تیوب ها دارای مقاطع دایره ای، مربع و مستطیل هستند. اما باید آگاه باشیم که تفاوت لوله فولادی و تیوب ها بسیار گسترده تر از شکل ظاهری است. در ادامه به چند مورد اشاره شده است:
- اندازه تیوب ها تنها با قطر خارجی (OD) آن ها نشان داده می شود درحالیکه اندازه گیری در لوله ها متفاوت است. برای لوله هایی با قطر کوچک تر از 12 اینچ اندازه با قطر داخلی و برای لوله هایی با قطر بیشتر از 12 اینچ اندازه با قطر خارجی آن ها نشان داده می شود.
- به طور کلی لوله ها برای انتقال سیالات به کار برده شده ولی تیوب در یک سیستم بسته استفاده می شود (مانند مبدل های حرارتی). همچنین تیوب ها بعضا جایگزین تیرآهن، قوطی و نبشی نیز در ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند.
- تغییر متریال در لوله.
- سطح مقطع تیوب ها در اشکال مختلفی وجود دارد در حالی که سطح مقطع لوله ها همواره دایره ای شکل است.
- تیوب دارای طول مشخصی نبوده در حالی که لوله ها دارای طول مشخصی هستند.
- ضخامت لوله ها دارای تلورانس ابعادی بوده و در امتداد طول آن ها متفاوت است در حالی که ضخامت تیوب ها در سراسر طول آن ها یکسان است.
- لوله ها دارای ابعاد استانداردی بوده در حالی که تیوب می تواند به سفارش مشتری در ابعاد مختلفی تولید شود.
