توضیحات
با توجه به افزایش دستگاه های الکترونیکی در مراکز مختلف از جمله شرکت های بزرگ، کارخانجات، بیمارستان ها، فروشگاه های بزرگ و … استفاده از تجهیزات حفاظتی هم بیشتر شده است. نصب و تعبیه این دستگاه ها و تجهیزات حفاظتی در جعبه های محافظتی تحت عنوان تابلو برق انجام می شود.
تابلو برق ها با استفاده از استانداردهای بین المللی و داخلی طراحی و ساخته می شوند و اغلب در مسیر جریان اصلی برق ورودی یک ساختمان کار گذاشته می شوند.
یکی از مزایای استفاده از تابلو برق ها، محافظت از وسایل الکترونیکی در مقابل آسیب های ناشی از نوسانات جریان برق، شوک های الکتریکی و افزایش ولتاژ است. در ادامه این مقاله سعی می کنیم به صورت جامع درباره تابلو برق، انواع آن، کارایی هر یک و… صحبت کنیم؛ از این رو مطلب خود را با این عنوان که «تابلو برق چیست؟» آغاز می کنیم، پس با ما همراه باشید.
تابلو برق چیست؟
تابلو برق در واقع یک محفظه فلزی یا غیرفلزی است که تمام فیوزها، کلیدهای حفاظتی قطع کننده، قطعات نمایشگر، تجهیزات کنترلی و سیم کشی داخلی در آن جای دارد. تابلو برق ها در دو مدل روکار و توکار در ساختمان ها و مراکز صنعتی یا تجاری نصب می شوند.
معمولاً طراحی تابلو برق ها یک کار تخصصی است که شرکت های مهندسی آن را بر طبق استانداردهای بین المللی و داخلی انجام می دهند.
انواع تابلو برق و کارایی هر کدام
تابلو برق مدل فیکس یا ثابت (Fix)
- تابلو برق های ایستاده چند منظوره یا Multi-purpose: این تابلو برق ها به شکل ایستاده قرار می گیرند و تجهیزات کنترل قدرت درون آن ها قابل نصب است به همین منظور به آن ها تابلو برق های چند منظوره گفته می شود.
- تابلو برق های دیواری یا Wall Mounting: تابلو برق های دیواری به دو گروه تابلوهای روکار و توکار تقسیم بندی می شوند.
- تابلو برق های Rack یا قفسه بندی شده: تابلو برق های رک دارای بخش بندی و قفسه بندی داخلی هستند و اغلب از آن ها به منظور نصب محفظه های کنترل و مخابراتی استفاده می شود.
تابلو برق های Swing: از خانواده تابلو برق های رک هستند با این تفاوت که یک در شیشه ای متحرک دارند و به همین دلیل تجهیزات نصب شده در آن ها از بیرون قابل رؤیت است
تابلو برق های مدل کشویی
- تابلو برق های کنترل موتور یا Motor Control Center: این تابلو برق ها به منظور کنترل موتور و به صورت کشویی طراحی و ساخته می شوند و به همین دلیل بسیار گران قیمت هستند.
- تابلو برق های مرکز قدرت یا Power Center: این تابلو برق ها در واقع تابلوی توزیع هستند و برای تابلو برق های کنترل قدرت استفاده می شوند و می توانند چندین تابلوی کنترل قدرت را تغذیه کنند. در این تابلوها از کلیدهای هوایی استفاده می شود.
تابلو برق های مدولار: این تابلو برق ها، مدل پیشرفته تابلو برق های ثابت ایستاده هستند و در آن ها هر فیدر به صورت یک مدول در تابلو نصب می شود و توسط یک صفحه فلزی از فیدر پایینی و بالایی منفک می شود. این تابلو برق ها از نظر مدل دسترسی به سر کابل، به دو گروه تقسیم بندی می شوند: دسترسی از پشت و دسترسی از جلو
جعبه تقسیم چیست؟
از جعبه تقسیم الکتریکی یا جانکشن باکس جهت انشعاب گرفتن از سیم و کابل و یا اتصال آنها به همدیگر میباشد یک جانکشن باکس علاوه بر زیبایی ظاهری که به نتیجه کار میبخشد محل امن و محافظت شدهای برای اتصالات الکتریکی بوجود میآورد.
نمونه از جعبه ترمینال ضد انفجار
این جانکشن باکسها در سایز مختلف و بصورت فلزی و پلاستیکی موجود میباشند و گاها ممکن است در نمونههایی مانند تصویر بالا یک جعبه ترمینال ضد انفجار باشد. باتوجه به متنوع بودن جعبه تقسیم از آنها هم در برق کاری ساختمان و هم در سیستمهای صنعتی و کارگاهی نیز استفاده میشود البته در مواردی که در یک ساختمان نصب میشوند معمولا نصابها سعی میکنند که آن را از دید مخفی نمایند هرچند که این کار از نظر استاندارهای جدید مجاز نمیباشد، ولی در سیستمهای صنعتی معمولا آن را در معرض دید و در محلی قابل دسترس قرار میدهند.
جانکشن باکس
گاهی اوقات جعبه تقسیم شامل ترمینالهای توکار برای اتصال سیمها است؛ و در صورتی هم که ترمینالی در داخل جعبه تقسیم تعبیه نشده باشد میتوان با نصب یک ریل مینیاتوری اقدام به نصب ترمینال ریلی نمود. نصب این ترمینالها مزایای زیر را ایجاد میکنند:
۱- از آشفتگی و بهم ریختگی سیمها و اتصالات جلوگیری میکند که همین امر در بالا بردن سطح امنیت اتصالات سیمها تاثیرر بسزایی دارد.
۲- وجود ترمینال ریلی باعث میشود به راحتی دو یا چند سیم را به هم متصل نمود و یا از یک سیم انشعاب گرفت.
۳- ترمینالهای ریلی قابلیت نصب شماره و یا لیبل را دارند و میتوان نقشه سادهای از اتصالات داخل جانکشن باکس را بر روی درب آن چسباند و یا نقشه را در داخل جعبه قرار دهیم تا در صورت بروز مشکل و یا ایجاد تغییر در سیستم براحتی میتوان سیستم را کنترل نمود.
۴- جعبه تقسیمها قابلیت نصب گلند را دارند و میتوان سیمها را از داخل گلند عبور داد و سپس وارد جانکشن باکس نمود که این امر باعث میشود که اگر کابلها توسط جسم خارجی تحت فشار قرار گیرند این نیرو به ترمینالها و یا محل اتصال منتقل نگردد.
۵- در صورت لزوم و باتوجه به شرایط محیطی میتوان از جانکشن باکسهایی با آی پی بالا مثلا IP=۶۵ را نیز تهیه نمود که معمولا بر روی درب خود دارای یک واشر پلاستیکی میباشند و در صورت استفاده از گلند در ورودی و خروجیهای سیم و کابل، پس از بستن درب جانکشن باکس امکان ورود گرد و غبار، آب و رطوبت به داخل جعبه ترمینال وجود ندارد که باعث محافظت بیشتر از اتصالات داخل جعبه میگردد.
Tray and ladder
سینی کابل یا cable tray یک سینی فلزی با لعاب گالوانیزه یا جنس پی وی سی می باشد که جهت عبور کابلهای کنترل و فرمان و قدرت و سیگنال که در اثر عبور جریان الکتریسیته گرمای زیادی تولید نمیکنند استفاده می شود.کاربرد این سینی در زمینه مرتب کردن کابل ها ,نگهدارندگی و زیبایی می باشد.این سینی ها با عرض حداکثر ۱ متر در طول ۲ الی ۳ متری با متعلقات جانبی تولید می شود.
انواع سینی کابل از لحاظ جنس:
۱-سینی کابل گالوانیزه فابریک
سینی کابلهایی که در سوله ها و پارکینگ ها و مکان های مسقف استفاده میشوند از جنس گالوانیزه فابریک هستند
۲-سینی کابل با رنگ پودری استاتیک
ویژگیهای منحصر به فرد این سینی نسبت به دیگر سینی ها پوشش با غلظت بالا-داشتن مقاومت در مقابل رطوبت,حرارت واشعه uvخورشید می باشد.
۳-سینی کابل آبکاری گرم
سینی کابل ها گالوانیزه با آبکاری گرم می باشد که ضد زنگ بوده و مناسب محیط های مرطوب و اسیدی می باشد.
متعلقات سینی کابل:
برخی از این متعلقات و لوازم جانبی سینی کابل ها عبارتند از :زانویی،سه راهی،چهارراهی، ردیوسر یا تبدیل (برای اتصال سینی برزگ به سینی کوچکتر)،جوینت(مفصل و محل اتصال دو سینی کابل) و رایزر که در تصویر مشخص شده است.
انواع روش های نصب سینی کابل :
نصب سینی کابل بوسیله پایه دیواری ( ساپورت دیواری )
در این روش نصاب ساپورت دیواری که هم سایز سینی کابل را بوسیله رول پلاک به دیوار می بندد سپس سینی فلزی را بر روی آن قرار می دهد. و د نهایت سینی کابل را با پیچ و مهره به پایه میبندد تا به خوبی سینی کابل در جای خود محکم شود. این روش در شرایطی مناسب است که سینی استیل ها از کنار دیوار می گذرد. در مکان هایی که سینی استیل ها از قسمت میانی محوطه عبور می کند از روش زیر استفاده می کنند.
نصب سینی کابل بوسیله آویز سقفی ( ساپورت سقفی )
در این روش ساپورت سقفی که حالت L مانند دارد به سقف بسته می شود سپس سینی کابل بر روی لبه ی بیرون آمده ی آن قرار می گیرد.
نردبان کابل چیست؟
از نردبان کابل نیز همانند سینی کابل جهت عبور سیم و کابل ها از مسیر مشخص استفاده می نمایند .نردبان کابل بیشتر در مسیر های عمودی استفاده می شود زیرا که محکم کردن کابل در مسیر های عمودی به نردبان کابل راحتر می باشد .البته از نبردبان کابل در مسیر های افقی نیز استفاده می شود.از پله های نردبان کابل جهت بستن کابل استفاده می شود که توسط بستچنگکی و یا بست های مخصوص کابل به پله نردبان کابل بسته می شود.پله های موجود در نردبان کابل معمولاً با حفظ فاصله های ۲۵ سانتیمتری نسبت به یکدیگر ساخته میشوند اما امکان دارد به درخواست مشتری این فواصل تغییر نماید . نردبان کابل جدای از شاخه های مستقیم ، دارای انواع و اقسام متعلقات نیز میباشد که به عنوان مثال میتوان به قطعاتی نظیر : زانو ، سه راهی ، چهار راهی ، زانوی عمودی ( بند ) ، اتصالات رابط ، قطعه کاهنده و یا … اشاره نمود.که در تصویر زیر متعلقات نردبان کابل آورده شده است.
متعلقات نردبان کابل:
برخی از این متعلقات و لوازم جانبی سینی کابل ها عبارتند از :زانویی،سه راهی،چهارراهی، ردیوسر یا تبدیل (برای اتصال سینی برزگ به سینی کوچکتر) که در تصویر مشخص شده است.